De kleurrrijke Vuurgoudhaan

Toen ik nog op de basisschool zat was de zondag altijd mijn hoogtepunt van de week in het najaar. Dat was de dag dat ik met mijn vader naar het vogelringstation ging. Al vanaf dat ik in de kinderwagen zat nam mijn vader me mee naar het station in de Kennemerduinen waar vogels worden gevangen en geringd voor wetenschappelijk onderzoek. Dat de wekker al om 5 uur ‘s nachts ging maakte me niet uit. Soms lag ik zelfs al een uur van te voren wakker, in spanning wat we vandaag weer zouden vangen.

Na het openzetten van de netten en de koffieronde voor de ringers, was het tijd om de eerste ronde langs de netten te lopen. Welke vogels zouden er vandaag in het net hangen? Elke vogel is weer een klein gelukmomentje, alsof je elke keer beet hebt tijdens het vissen. Het is maar goed dat ik toen nog nooit een vogelreis naar het buitenland had gemaakt, en nog niet wist dat vogels als de Tjiftjaf en Tuinfluiter misschien wel de allersaaiste vogels op aarde zijn.

Vanaf september komt er steeds meer kleur in de netten. De Roodborstjes beginnen aan hun doortrek en af en toe hangt er een Gekraagde Roodstaart of een Blauwborst in het net. Maar één vogelsoort sprong er wat mij betreft echt uit: het Vuurgoudhaantje! Dit kleine vogeltje van minder dan 10 centimeter groot heeft meer kleur dan alle andere vogels bij elkaar. Zonder enige twijfel was dit mijn lievelingsvogel om te vangen. Door dit kleurrijke vogeltje raakte ik ook besmet met het 'vogelvirus'.

De Vuurgoudhaan is niet alleen een wintergast, maar ook een broedvogel in Nederland. Met name op de Veluwe, maar ook in het oosten van het land hebben we een totale broedpopulatie van zo’n 7.000 paar Vuurgoudhaantjes. In de afgelopen 10 jaar is de broedvogelpopulatie verdubbeld in Nederland. Steeds meer kans om deze prachtige vogelsoort te zien dus!

De komende maanden kan je de soort overal in het land tegenkomen. Tijdens de trek in september en oktober zijn ze met name aan de kust en op de Waddeneilanden te vinden. In de winter houden ze zich ook graag op in stadsparken, zelfs midden in de stadscentra van Amsterdam, Rotterdam of Utrecht zijn ze dan te vinden! Om het kleine opdondertje te vinden is echter nog wel wat zoekwerk nodig. Het beste zijn ze te vinden door het kenmerkende geluid dat ze maken, hoge korte pieptoontjes. Zodra je dat hoort is het vooral opletten op beweging in de boom of struik. Een Vuurgoudhaantje kan niet stilzitten en gaat als een ware stuiterbal op en neer door de struiken, op zoek naar kleine insectjes. Als je de vogel dan ook nog eens in je verrekijker weet te vangen is het genieten van de kleurenpracht van dit kleine zangvogeltje!

Naast de Vuurgoudhaan is ook het gewone Goudhaantje een algemene verschijning de komende maanden. Met name in dennenbossen zijn de Goudhaantjes, die vooral vanuit Scandinavië hierheen komen om te overwinteren, te vinden. Het Goudhaantje lijkt veel op de Vuurgoudhaan, al is die laatste toch echt wel een stuk mooier.
Tijdens onze excursies horen we soms mensen die denken dat het verschil ‘m zit in de kruinstreep, die bij de Goudhaan enkel geel is en bij de Vuurgoudhaan geel met oranje. Dat is echter niet het verschil tussen deze twee soorten, maar het verschil in geslacht. Zowel bij de Goudhaan als bij de Vuurgoudhaan heeft het vrouwtje enkel geel in de kruinstreep, terwijl het mannetje ook oranje veertjes in de kruinstreep heeft. Die oranje veertjes zijn soms lastig te zien, maar tijdens het zingen of als het mannetje zijn kruin opzet, zijn deze oranje veertjes zichtbaar.

Wat dan wel het verschil is tussen het Goudhaantje en het Vuurgoudhaantje? Het Vuurgoudhaantje heeft meer uitgesproken kleuren, een fel groengele rug, contrasterend met de grijswitte buik. Het gewone Goudhaantje is in zijn geheel groenbruinig van kleur. Daarnaast is de kop duidelijk verschillend. Het Goudhaantje heeft een lichtbruine kop met een goudgele kruinstreep. Het Vuurgoudhaantje heeft een duidelijke witte wenkbrauwstreep, grijs wangetje en mascara rond zijn oog. Dat heeft als effect dat de Goudhaan een lieve/open blik heeft, terwijl de Vuurgoudhaan een strenge blik heeft.