Mythische Nachtegaal

Diep onder de indruk en met verbazing kijk ik naar het roodbruine vogeltje in mijn handen en weer terug naar de computer. Op het computerscherm staan de ringgegevens van de geringde Nachtegaal die ik zojuist heb gevangen. Bovenaan staat de datum waarop de vogel geringd is: 18 april 2015. Daarnaast staat de leeftijd aangegeven: G1. Dat staat voor groter oftewel ouder dan 1 jaar. De vogel is dus in 2014 of nog eerder ui het ei gekropen en vandaag, op 12 april 2020, minimaal zes jaar oud. De leeftijd is echter niet het meest bijzondere aan deze vogel. De afstand die het kleine dier heeft afgelegd is dat wel. Half april arriveert deze vogelsoort weer terug in de Nederlandse duinen om te gaan broeden, nadat de vogel heeft overwintert in Afrika ten zuiden van de Sahara. Misschien ergens in Kameroen of in Nigeria, op een afstand van ruim 5.000 kilometer. Het was niet zijn eerste lange tocht, want sinds 2014 is deze vogel al zes keer naar Afrika op en neer gevlogen om te overwinteren. Ik doe de Nachtegaal in de weegkoker en zie 20,5 gram op de display verschijnen. Een beestje met het gewicht van vijf suikerklontjes dat al zeker 60.000 kilometer heeft afgelegd in zijn leven. Ik heb een vliegend wondertje in mijn handen.

Ringgegevens Nachtegaal ©Lars Buckx

Als ik vroeger met mijn vader naar het ringstation reed, stopten we altijd even net voor de ingang bij de slagboom om te luisteren of de Nachtegaal alweer terug was. De Nachtegaal bij die slagboom was er altijd als één van de eerste bij. “Maar is dat dan elk jaar dezelfde Nachtegaal?” vroeg ik verbaasd aan mijn vader. “Ja, dit is zijn vaste broedplaats.” antwoordde hij. Dus die Nachtegaal vliegt in het najaar naar Afrika om de winter door te brengen en in het voorjaar weer helemaal terug naar Europa om dan precies dezelfde struik hier in de duinen terug te vinden? Het zijn niet alleen topatleten, maar ook nog eens uitstekende navigators.

De populatie Nachtegalen in Nederland is vrij stabiel tussen de zes- en zevenduizend broedparen, maar de soort wordt volgens de Rode lijst van Nederlandse broedvogel wel beschouwd als ‘kwetsbaar’. In de duinen neemt de Nachtegaal iets af. Dit komt onder andere door de maatregelen die men daar neemt om het dichtgroeien van het duin, als gevolg van de stikstofdepositie, tegen te gaan. Op sommige plekken in het duin verwijderen de beheerders struiken en ondergroei, om zo het duin zijn originele open karakter terug te geven. Het habitat van de Nachtegaal wordt daardoor minder, maar ondanks deze lichte afname is de Nachtegaal in het voorjaar nog overal te horen en in grote stukken duin de meest talrijke broedvogel.

Wil je zelf ook eens een Nachtegaal horen? In de duingebieden langs de kust en op de Waddeneilanden maak je een goede kans. Tussen half april en half mei zijn de vogels het meest actief. Met name in de vroege ochtend of in de avond laten ze zich horen, diep vanuit de struiken. Een Nachtegaal te zien krijgen is een grotere uitdaging, maar met wat geduld lukt het soms om er een te ontdekken in het struikgewas.

Tijdens onze excursies naar de Kennemerduinen in het voorjaar lukt het regelmatig om de Nachtegaal te zien. Zeker tijdens onze speciale Nachtegalenavonden. Ga je een keer mee? Kijk op: https://www.dagjeindenatuur.nl/kennemerduinen/

Nachtegaal ©Lars Buckx