Geluiden van Nederlandse zangvogels leren herkennen

Boomleeuwerik © Lars Buckx

Zangvogels en vogels in de tuin leren herkennen

Meer dan de helft van de vogels hoor ik voordat ik ze zie. 'Vogels kijken doe je met je oren' is dan ook een vaak gehoorde uitspraak onder vogelaars. Zelfs mijn broer,die nog geen Kievit van een Struisvogel kan onderscheiden maar regelmatig een wandeling met mij maakt, kent deze uitspraak.  Wanneer ik weer eens abrupt stop en vol verwachting naar een boomtop of gewoon in de strakblauwe lucht sta te turen staat hij op zijn oren te wijzen. 'Vogels kijken doe je met je oren'  roept hij dan terwijl hij met een enorme grijns op zijn gezicht naast mij staat. 

Vogels herkennen begint dus  bij het kennen en herkennen van de zang. Wellicht heb je de afgelopen weken wel gemerkt dat de vogels in de tuin weer zijn begonnen met zingen. Je hoort 's ochtends de harde zang van de Zanglijster (met twee tot vijf herhalingen) of juist de snelle hoge riedel van een Heggenmus waarvan de zang een beetje doet denken aan een aanlopend wieltje. Ondertussen zit er ergens een Koolmees zijn tweetonige zang te verkondigen en klinkt de ietwat langzame en droevige zang van de Roodborst vanuit de struik in de tuin.

Veel vogels in Nederland zitten nu om het hardst te zingen om het mooiste vrouwtje te versieren en het beste territorium te verdedigen. Juist dit is dan ook de periode om de zang onder de knie te krijgen. Omdat we steeds meer vragen kregen over het herkennen van zangvogels en hun geluiden zijn we dit jaar begonnen met een cursus zangvogelherkenning. In een tijdsbestek van drie maanden komen tijdens drie lezingen en drie excursies 75 vogelsoorten die in Nederland voorkomen aan bod.  Zowel in maart als in mei en april zullen we de dan relevante vogelsoorten behandelen. Uiteindelijk kun je er, als je op blijft letten, 75 gaan herkennen. 

Een beetje spreiding is ook wel nodig want zeker in april en mei kan het je in de ochtenden duizelen van het aantal verschillende geluiden. Ooit had ik een privé-excursie met één deelnemer ergens begin mei. Na twee uur vuurwerk en ongeveer tachtig soorten verder vroeg deze deelnemer of we ergens een kopje koffie konden drinken en even konden bijkomen. Het aantal verschillende soorten en geluiden duizelde hem en hij had even een momentje nodig om op te laden voor de volgende twee uur!

Tijdens de eerste lezing vorige week woensdag begonnen we, samen met ongeveer 35 deelnemers, aan de eerste 25 vogelsoorten. Een introductie over het herkennen van vogels in Nederland gevolgd door een tiental vogels in de tuin en vijfttien soorten die je in maart in Nederland kunt horen zingen. Van elke vogel lieten we tijdens de presentatie eerst de zang horen om er vervolgens herkenningspunten en ezelsbruggetjes aan te plakken. Een uitgebreide presentatie met herhalingen, foto's en uiteraard alle vogelgeluiden. Van Zanglijster tot Merel en van Roodborsttapuit tot Blauwborst. Stuk voor stuk vogelsoorten die je op dit moment in Nederland kunt horen zingen.

Voorbeeld uit de presentatie © Jesse Zwart

Tijdens de zangvogellezing op woensdagvond passeerden 25 vogels de revue. Stuk voor stuk soorten die we verwachtten te gaan zien en horen tijdens de excursie in de Amsterdamse Waterleidingduinen op zaterdag. Huiswerk werd meegegeven en op zaterdagochtend om 06:45 konden de eerste deelnemers zich direct bewijzen. Vanaf de start van de excursie lieten soorten als Roodborst, Zanglijster, Koolmees en Boomleeuwerik zich horen en ook Kleine Bonte Specht, Grote Bonte Specht en Groene Specht lieten gedurende de ochtend regelmatig van zich horen. 

Uiteindelijk werden 24 van de 25 besproken soorten  gehoord en gezien. Zoals verwacht liet alleen de Huismus, bij gebrek aan de juiste biotoop, het afweten. Goed om te merken was de veel deelnemers, waneer wij ons als gids met veel moeite even stil hielden, de soorten aan de lopende band begonnen te herkennen. Woensdag genoemde ezelsbruggetjes werden herhaald en her en der werd de zang niet geheel onverdienstelijk nagedaan. De komende twee maanden verzorgen we nog twee keer een lezing vogelherkenning. Op woensdag 13 april starten we met de tweede lezing die in het teken zal staan van 25 'aprilsoorten'.  Op zaterdag 16 april is de bijbehorende cursus naar de Kennemerduinen. We sluiten af met een lezing op woensdag 18 mei en een bijbehorende excursie in de Amsterdamse Waterleidingduinen op zaterdag 21 mei.  

Zowel de lezingen als de excursies zijn ook los te boeken, Dus als je je geluidenkennis wilt uitbreiden dan zijn dit zeker aanraders! Wellicht loop je dan binnenkort net als ik binnensmonds vogelsoorten mompelend door een winkelstraat, naar de supermarkt of ontdek je een zingende Boomkruiper vanaf een overvol terras! Tegen die tijd zit er vast iemand naast je die naar zijn oren wijst en roept 'Vogels kijken doe je met je oren!' om vervolgens lachend een slok van zijn biertje te nemen.

Wil je alvast inschrijven voor de gehele cursus van volgend jaar? Dat kan uiteraard ook. Hier kun je meer informatie vinden

Kleine Bonte Specht in het vizier